Een Portugees rijbewijs

HOE VRESELIJK LANG IETS EENVOUDIGS KAN DUREN..

Een Portugees rijbewijs werd nodig omdat ik in de Algarve nog steeds reed op mijn Nederlandse exemplaar. Al bijna tien jaar wonen we inmiddels in de Algarve. Residenten van Portugal en gelukkige inwoners van dit zonnige, vriendelijke land. Dat betekent dat ook wij als import-burgers van Portugal te maken krijgen met de administratieve organisatie van deze samenleving. Een nieuw rijbewijs is zo´n papieren tijger. Mijn (Nicole) Nederlandse exemplaar verloopt op 11 november 2020 en ik moet op jacht naar een Portugees exemplaar. We spreken juli 2020.

Het systeem

Ik begin een onderzoek op internet. Hoe verkrijg ik een Portugees roze kaartje?  Dat wil zeggen: welke organisatie is in Portugal verantwoordelijk voor de afgifte van de rijbewijzen en welke papieren heb ik nodig. Al snel slaat de paniek toe. Ik lees op allerhande fora en het orakel Facebook dat het Portugees instituut voor mobiliteit (IMT) wanhopig slecht bereikbaar is, dat ze nergens op reageren, dat er mensen zijn die al een jaar op hun nieuwe rijbewijs wachten, dat je nu voor oktober al geen afspraak meer kunt maken. Enfin, het schijnt een administratief drama als ik het wereldwijde orakel mag geloven. Het zweet breekt me spontaan uit. Ik ben al zo´n “fan” van dit soort processen. Ik stroop de mouwen van mijn t-shirt op (het is hier 40 graden) en maak me op voor een strijd van maanden.

Ik begin bij het IMT zelf. Op de website kan je kiezen welke vestiging het dichtst bij jou in de buurt is. In mijn geval Faro. Er is zowaar een e-mailadres waar je kunt vragen om een afspraak. Op 7 juli 2020 (beter te vroeg dan te laat) trek ik de stoute schoenen aan en stuur een mail… en nog eentje. Twee weken gebeurt er niets. En dan ben ik het op een doordeweekse vrijdag 24 juli opeens vanuit het niets helemaal zat. Hoe vreselijk moeilijk kan het zijn om een afspraak te plannen voor het aanvragen van een Portugees rijbewijs? Ik pak de telefoon en kies een nummer dat ik heb gevonden op dezelfde website. Van tevoren komt de stoom al uit mijn oren; ík zal en moet een afspraak, hoe moeilijk ze ook doen.

De afspraak

Tot mijn verbazing wordt na drie keer overgaan de telefoon keurig opgenomen. Ik heb inderdaad het IMT bereikt (húh…die nemen toch nooit op volgens de commentaren?) en jazeker kan ik een afspraak maken. Waar is het voor? Voor het aanvragen van een Portugees rijbewijs. “Uw Portugees BSN nummer alstublieft (hier contribuinte genoemd), fiscaal nummer, geboortedatum, etc. Etc.” Ik lepel alles keurig op. Geen probleem lijkt het. Tót de dame zegt: dank u wel, we sturen u een bericht met de bevestiging van de afspraak. Grommend hang ik op en zeg tegen Kathleen:” ik bel maandag wel weer een keer, tot ik ze de strot uit kom”. Ik laat níet los!

´s Middags om 17:00pm plingt mijn telefoon. De voortvarende mobiliteitsdame van het telefoongesprek heeft mijn afspraak bij het IMT ingepland voor op 27 juli (hoezó oktober???) om 13:40. En dat is over twee dagen, direct na het weekend …. dat eigenlijk al is begonnen (de vijf zit in de klok).

In de mail zit een keurig lijstje van documenten die ik moet meenemen. Natuurlijk heb ik de helft niet in huis gezien het feit dat mijn achting voor het functioneren van het Portugees administratief systeem kennelijk veel te laag is. Ik heb mijn eigen zaken niet op orde, ervan uit gaand dat ik nog maanden de tijd heb om alles te regelen. Snel lees ik het lijstje door en er ontbreekt nogal wat. Ze hebben me echt te pakken.

Stress

Drie cruciale documenten heb ik niet “op voorraad”. Een recente uitdraai van mijn fiscaal nummer (mag officieel niet ouder zijn dan drie maanden en die van mij dateert van oktober 2019), een uittreksel bevolkingsregister (nee, dat is niet zo eenvoudig als het klinkt, maar daarover later meer) en een medische verklaring dat ik “fit to drive” ben. Dat is dan weer echt iets Portugees. Dat moet in NL boven de 75 jaar. Ik zucht; Kathleen vangt mijn stress meteen op en ik krijg de wind van voren. “Jij ook altijd met je onbesuisde acties!  Zorg dan eerst dat je zelf je zaken op orde hebt!” Ze heeft nog gelijk ook. Het wordt een gezellig weekend want er zijn een paar kleine haakjes en wat oogjes.

We krijgen 3 kamers met gasten binnen op de maandag van de afspraak, zo rond het middaguur, dus kan ik wel weg van het B&B?  Waar krijg je in vredesnaam in een weekend een medische keuring (en wat KÓST dat allemaal wel niet, bijt Kath me toe, al die weekenddiensten!  Mijn vrouw is erg spaarzaam.) en dan is er nog de handtekening van de burgervader op mijn uittreksel bevolkingsregister. Het Portugees rijbewijs heeft nogal wat voeten in de aarde.

Ik schiet spontaan in de stress. Stress is gelukkig ook adrenaline, dus dat betekent meteen: in de versnelling. Want dit is Portugal. Dit is óók en vooral het land van de onbegrensde mogelijkheden (titel overgenomen van de Verenigde Staten die sinds Trump diep in het moeras van onmogelijkheden zijn gezakt), commercialiteit en welwillendheid. Eens kijken wat we hebben opgebouwd.

Probleem 1: het fiscaal nummer.

Analyse: er zijn twee mogelijkheden. Of ik rijd maandag ochtend 09:00am naar São Brás de Alportel en probeer een nieuwe te scoren, of ik lever de oudbakken kopie in. Hmmmm… de kans dat ik er in kom bij de finanças (belastingdienst) is Covid technisch heel klein. De kopie die ik heb, is nog geen heel jaar oud, dus ik waag het er op. Het overjarig document gaat in het dossier.

Probleem 2: de medische verklaring

Ik begin met smeken bij onze eigen huisarts, mevrouw Ringers. Die is normaal gesproken snel en efficiënt en we hopen behulpzaam. Zij blijkt helaas niet in het land, laat ze mij weten. Dat doet ze wel binnen een half uur, dus de kwalificaties kloppen allemaal. Maar dat is geen optie. Volgende mogelijkheid is een privékliniek in São Brás de Alportel. Die hebben een huisartsenpraktijk. In de private sector zijn ze nooit te beroerd om je wat geld uit de zak te kloppen. Ik bel om 19:00pm, op vrijdag avond dus, en krijg een gezellige Fabio aan de telefoon die me vertelt dat Dottore Julio vanaf morgenochtend ( zaterdag 25 juli) 09:00 spreekuur houdt en voor een medische verklaring ten behoeve van een Portugees rijbewijs hoef ik geen afspraak te maken. Dat doen ze wel even.

We maken op zaterdag ochtend ontbijt voor onze aanwezige “bubbel” en ik laat Kathleen vervolgens met de troep achter om mij richting kliniek te spoeden. Daar mag ik, na een temperatuurmeting en met nieuw aangereikt mondkapje, (mijn zelf-gehaakte wordt afgekeurd) naar binnen en moet ik wachten op mijn beurt. Er wordt wat af-ge-anti-virust met allerhande spuitflessen en ik geniet nog van een heerlijke schermutseling met een mondkapjes-weigeraar aan de deur (hij verliest van de pinnige verpleegster + hulptroepen), dus ik kom de tijd wel door. Na een uurtje word ik binnen geroepen.

Dokter Cuba

ZÍT, is het bevel. Dus dat begint lekker. Gehoorzaam laat ik mijn billen zakken op de zojuist gedesinfecteerde stoel. “Portugees of Engels” is vraag twee. Portugees geef ik aan, hopend dat dat het gewenste antwoord is. Tijdens de eerste zin bespeur ik een Spaans accent bij de Dottóre en ik vermoed weinig Portugese achtergrond net als hij bij de eerste blik op mijn kaaskop.  Dottóre wil weten waar ik vandaan kom en oh ja, waarvoor ik kom. Dat leg ik uit en ik voeg toe dat hij ook niet zuiver Portugees klinkt.  Dát doet de deur der conversatie open. De volgende 20 minuten gaat de conversatie  over alles, behalve over mijn fit-to-drive verklaring.

Dottore komt uit Cuba, het mooiste land in het Caraïbisch gebied, de meest prachtige stranden, (rijbewijs en paspoort alsjeblieft…tikketikketikke op de computer), sigaren in Havanna, schitterende natuur, bla bla bla etc. ZZZZZtt, klinkt de printer. Ik wacht op het medisch onderzoek. “Je moet ècht een keer naar Cuba reizen!” Met de benodigde medische verklaring stevig in mijn knuist, sta ik met de deurknop al in mijn hand. Dan heeft Dottóre nog een vraag voor me, namelijk: “waarom heb je een bril”?

Mijn verklaring dat mijn armen inmiddels ongeveer 1,5 meter te kort zijn en dat ik altijd en eeuwig mijn losse leesbrillen kwijt ben. Vandaar dat ik maar een bril verankerd heb op mijn neus. Dat snapt Dottóre volkomen. Hij geeft me als afscheid een toffe beuk met zijn elle boog en ik mag naar de balie, € 35,00 aftikken.  Probleem 2 opgelost. Fijn dat ik zo gezond ben!

Probleem 3. Het uittreksel bevolkingsregister.

Voor het aanvragen van een Portugees rijbewijs, heb je een uittreksel bevolkingsregister nodig. Dat is in Nederland digitaal te bestellen bij de gemeente, geloof ik. Maar hier is dat niet zo. In deze samenleving van belangrijke mensen, moet namelijk altijd de Presidente van de Junta (het dorp of stadsdeel waar je ingeschreven staat) hoogstpersoonlijk een handtekening zetten over het officiële reliëf stempel op het belangrijke document. Het lokaal indianen opperhoofd kan echter slechts één dag per week schrijven. Dat hebben we al eerder ervaren. En dat is meestal niet op de dag dat je die gave nodig hebt. Zo´n standaard document kost dus tijd. Toch heb ik het uittreksel nodig en wel om 12:00pm op maandag 27 juli op zijn laatst.  Dus om 09:15 laat ik Kath andermaal met het ontbijt en de gasten en ga ik mijn eigen ding doen.

Ik vervoeg mij bij Sra. Vitorina, de strenge heerseres over ons lokaal postkantoor annex gemeentehuis die werkelijk álles weet van de administratieve spelonken van het Portugees ambtelijk grottenstelsel. Gelukkig kent ze me al 10 jaar en ik ben normaal gesproken niet lastig dus ik hoop dat zij me ter wille is. Ik stel mijn vraag en de eerste reactie is: “heb je niet nodig”. Ik laat de mail zien, waar toch duidelijk in staat dat dit document echt onmisbaar is bij de aanvraag. Ze reageert met “wat een onzin”. Ja maar, ja maar, jamaaaaar… probeer ik. Bovendien is de Presidente er niet om te tekenen, zegt Sra. Vitorina streng. Ik overweeg een huil-act.

Hulp bij de Junta

Gelukkig blijkt dat niet nodig. Ze begint te lachen. “Je wilt dat document echt hè”. Ja, zeg ik. Ik heb geen zin om 2 x naar het IMT te gaan. Dat snapt ze. Ze maakt het benodigde document, laat het me zien en zegt dan: “hier heb je niks aan want je hebt een handtekening van Carlos, onze lokale burgervader, nodig”. Ik laat mijn lip weer trillen ….

Sra Vitorina schiet in de coöperatieve modus en grijpt de telefoon. Ze belt het opperhoofd. Hij neemt niet op en terwijl ze mij dat uitlegt, belt hij terug. Dan blijkt het opeens allemaal niet zo moeilijk. OOOOO, het is voor Nicole, IMT, vandaag. Goed hoor. Onze burgervader is gewoon een werkend mens, geen slechts-belangrijke stropdas. Hij bevindt zich op het marktplein, even verderop alwaar hij iets aanlegt of gladstrijkt. Als ik daar naartoe rijd, tekent hij daar wel even. En met een half uur heb ik zowaar het hele dossier compleet.

Bij de IMT is het een eitje. Een heel aardige mondgekapte en geplastificeerde dame checkt de formulieren, tikketikketikt 10 minuten lang alles over in de computer (hoezó scannen?). Ze neemt mijn Nederlandse rijbewijs in. Dan ontvang ik een papieren vod waarop ik in Portugal het komende half jaar mag autorijden. Als het goed is, ben ik binnen die tijd in het bezit van een Portugees puntenrijbewijs en mag ik nooit meer het gaspedaal eens lekker indrukken op straffe van het verlies van punten. Wat heb ik ervan geleerd: verlaat je niet op internet-roddel en breng eerst je eigen zaken op orde voordat je je in de krochten van de Portugese administratie stort. Maar vooral: wat kán er toch véél in dit heerlijke land!

Nawoord

De afloop duurt iets langer dan voorzien. Op 25 januari zit ik weer bij het IMT om een nieuw stempel te halen op mijn papieren vod. Het printen van een nieuw rijbewijs blijkt toch bèst ingewikkeld met Covid. Op mijn vraag waarom zoiets eenvoudigs toch zo lang kan duren, word ik door een spinnige dame bijna het pand uit gedonderd. Ze zegt nog nèt niet: “donder op naar je eigen land”. Ik krijg wel een stempel met een half jaar verlening can de geldigheid van het papieren vod.  Maar dan gebeurt het wonder. Op 3 maart 2021, 7 maanden en 3 dagen nadat ik mijn oude roze kaartje van Nederlandse makelij heb ingeleverd, ligt mijn Portugese exemplaar in de bus. Ik heb nu een Portugees rijbewijs! Eind goed – Al goed!